Χορήγηση έκτακτων οικονομικών ενισχύσεων λόγω αυξανόμενου κόστους ζωής και ενέργειας με βάση τα εισοδηματικά κριτήρια
Κατά τα έτη 2022-2023 χορηγήθηκαν έκτακτες οικονομικές ενισχύσεις για την αντιμετώπιση διαφόρων αναγκών των πολιτών στο πλαίσιο του αυξανόμενου κόστους ζωής και ενέργειας, βάσει εισοδηματικών κριτηρίων και με κοινό χαρακτηριστικό την υποβολή των σχετικών αιτήσεων και τη διαχείριση αυτών μέσω ειδικής εφαρμογής (πλατφόρμας).
Ειδικότερα, ο Συνήγορος χειρίστηκε θέματα σχετικά με:
- – την έκτακτη οικονομική ενίσχυση για την κάλυψη μέρους της αύξησης του κόστους κατανάλωσης ηλεκτρικού ρεύματος σε λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος οικιακών καταναλωτών του εσωτερικού(power pass)[1]
- – την ενίσχυση με σκοπό την κάλυψη μέρους του αυξημένου κόστους των νοικοκυριών λόγω της σημαντικής αύξησης του δείκτη τιμών καταναλωτή (market pass)[2]
- – την ενίσχυση για τη διενέργεια πράξεων προληπτικής οδοντιατρικής φροντίδας σε φυσικά πρόσωπα ηλικίας έξι (6) έως δώδεκα (12) ετών (dentist pass)[3]
- – την ενίσχυση για τη στήριξη του τουρισμού της Βόρειας Εύβοιας (Δείτε προηγούμενη ανάρτηση – Δράση οικονομικής ενίσχυσης για την στήριξη του εγχώριου τουρισμού στη Βόρεια Εύβοια (North Evia Pass 2023)) [4] και της Σάμου (Samos pass)[5]
- – την ενίσχυση για την κάλυψη του κόστους κατανάλωσης καυσίμων κίνησης λόγω αύξησης του ενεργειακού κόστους (Fuel Pass)[6].
Από τις ανωτέρω δράσεις, εντός του 2022 ολοκληρώθηκαν η καταβολή του Fuel pass Ι και II, του Power pass και του Samos pass, ενώ εντός του 2023 υλοποιήθηκαν το Market pass, το Dentist pass και το North Evia Pass.
Ο σχεδιασμός των ενισχύσεων και η διαχείριση των διαδικασιών μέσω πλατφόρμας, έγινε με την πρόθεση να προτιμηθούν και να αξιοποιηθούν οι ψηφιακές τεχνολογίες, ως ταχύτερες, πιο σύγχρονες και πιο ασφαλείς, ειδικά ως προς τη δυνατότητα επιβεβαίωσης της ορθής χρήσης των ενισχύσεων, για τον σκοπό που αυτές χορηγούνται.
Ωστόσο, η πλήρης αυτοματοποίηση των διοικητικών διαδικασιών και ελέγχων σε συνδυασμό με κενά ή ελλείψεις στο σχετικό με την κάθε ενίσχυση νομοθετικό πλαίσιο, δημιούργησε ζητήματα συχνά ανεπίλυτα, με συνέπεια σε πολλές περιπτώσεις την άδικη απόρριψη αιτήσεων, την άνιση μεταχείριση και την απώλεια δικαιωμάτων για τους δικαιούχους.
Ενδεικτικά, η χορήγηση των ενισχύσεων μέσω άυλης ψηφιακής κάρτας, ορισμένων μάλιστα αποκλειστικά με τον τρόπο αυτό, χωρίς την εναλλακτική της κατάθεσης σε τραπεζικό λογαριασμό (dentist pass, samos pass, north evia pass) απαιτούσε πρόσβαση του δικαιούχου σε κινητό τηλέφωνο που υποστηρίζει την τεχνολογία ανέπαφων συναλλαγών.
Δεδομένου όμως ότι οι ενισχύσεις απευθύνονται σε δικαιούχους ή νοικοκυριά που πληρούν συγκεκριμένα εισοδηματικά κριτήρια, θα έπρεπε να λαμβάνεται υπόψη και η ενδεχόμενη αδυναμία πρόσβασης σε πιο σύγχρονες συσκευές η οποία μπορεί να είναι τόσο οικονομική όσο και φυσική (δικαιούχοι ηλικιωμένοι, με περιορισμένες δυνατότητες χρήσης της τεχνολογίας). Επιπλέον, ακόμη και σε ενισχύσεις στις οποίες υπήρχε επιλογή μεταξύ ψηφιακής κάρτας και λογαριασμού, προβλεπόταν μειωμένο ποσό στην περίπτωση καταβολής τους στον τραπεζικό λογαριασμό (market pass, fuel pass) με αποτέλεσμα την άνιση μεταχείριση των δικαιούχων που δεν μπορούσαν να επιλέξουν την ψηφιακή κάρτα λόγω μη πρόσβασης σε κινητό τηλέφωνο που υποστηρίζει την τεχνολογία ανέπαφων συναλλαγών.
Τέλος, ως μείζον και ιδιαιτέρως σοβαρό κρίνεται το ζήτημα της απουσίας πρόβλεψης διαδικασίας επανεξέτασης/ένστασης στην περίπτωση απόρριψης των αιτήσεων. Η διαδικασία ελέγχου των κριτηρίων μέσω απολύτως αυτοματοποιημένων μηχανογραφικών διασταυρώσεων, εκ των πραγμάτων, αποκλείει την εξέταση περιπτώσεων που παρουσιάζουν ιδιαιτερότητες. Συνεπώς, το νομοθετικό πλαίσιο όφειλε να προβλέπει εναλλακτική διαδικασία υποβολής αιτήσεων ή/και συμπληρωματικού διοικητικού ελέγχου μέσω εξέτασης φυσικού φακέλου και εγγράφων που μπορεί να θέτει υπόψη της Διοίκησης ο αιτών, προκειμένου να καθίσταται δυνατή η διόρθωση σφαλμάτων συχνά απλών ή ανθρώπινων, από την πλευρά του πολίτη, ή τεχνικών, από την πλευρά της Διοίκησης.
Σε κάθε περίπτωση, η πλήρης απουσία δυνατότητας υποβολής ένστασης σε διοικητικές διαδικασίες και σε τόσο μεγάλη κλίμακα, είναι πρωτόγνωρη, αποτελεί ιδιαιτέρως αρνητικό προηγούμενο και θέτει σε σοβαρό κίνδυνο τα δικαιώματα των διοικουμένων.
[1] Άρθρο 36 παρ. 1 του ν. 4936/2022
[2] άρθρο 115 του ν. 5007/2022
[3] άρθρο τρίτο του ν. 5015/2023
[4] Άρθρο 56 του ν. 5045/2023
[5] άρθρο 30 του ν. 4934/2022
[6] άρθρο 81 του ν. 4916/2022