Ο ρόλος του Συνηγόρου του Πολίτη για τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού - 2025

Η πρωτοβουλία του Συνηγόρου του Πολίτη για τη δημιουργία αρχικά ενός οδηγού δικαιωμάτων και παροχών για τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, διαθέσιμου τόσο σε έντυπη όσο και σε ηλεκτρονική μορφή και ενός αντίστοιχου ιστοχώρου ο οποίος επικαιροποιείται και ανανεώνεται συνεχώς ξεκίνησε το 2015, εν μέσω μίας πρωτοφανούς δημοσιονομικής, οικονομικής και κοινωνικής κρίσης, με δραματικές συνέπειες στη ζωή των πολιτών και τη λειτουργία του κράτους και των υπηρεσιών του, το αποτύπωμα των οποίων είναι ακόμη ιδιαιτέρως αισθητό.

Παρά το γεγονός, ότι η ελληνική οικονομία δείχνει σημάδια ανάκαμψης, οι επιπτώσεις των διαδοχικών κρίσεων των τελευταίων ετών, της δημοσιονομικής την περίοδο των μνημονίων, της υγειονομικής την περίοδο της πανδημίας, της οικονομικής λόγω της παρατεταμένης και διάχυτης ακρίβειας υπήρξαν καταλυτικές. Σε αυτές τις κρίσεις ήρθαν να προστεθούν τα έντονα φυσικά φαινόμενα, οι απώλειες ανθρώπων και περιουσιών. Το διάχυτο αίσθημα ανασφάλειας στην ελληνική κοινωνία και η δυσκολία του κράτους να ανταποκριθεί σε υποχρεώσεις του εντάθηκαν, συνθέτοντας ένα εξαιρετικά δύσκολο και απαιτητικό πλαίσιο.

Πάγια θέση του Συνηγόρου του Πολίτη είναι ότι η δίκαιη κατανομή των βαρών, η στήριξη των δημιουργικών πρωτοβουλιών, η προστασία των ευάλωτων ατόμων και ομάδων οφείλουν να αποτελούν προτεραιότητες και αφετηρία των πολιτικών επιλογών. Ταυτόχρονα, η εμπειρία του Συνηγόρου αναδεικνύει το οξύμωρο οι έχοντες τη μεγαλύτερη ανάγκη ασθενέστεροι πολίτες συχνά να αγνοούν ή να διστάζουν να απευθυνθούν σε ήδη υφιστάμενες δομές κοινωνικών παροχών. Η απουσία ολοκληρωμένου πλαισίου προστασίας των ομάδων αυτών επιτείνει ένα πάγιο έλλειμα πληροφόρησης ενώ καθιστά τα προβλήματα εντονότερα, αφού οι πολίτες που δεν γνωρίζουν τα δικαιώματά τους, δεν μπορούν να τα ασκήσουν.

Μετά από μία δεκαετία λειτουργίας του ιστοχώρου www.synigoros-solidarity.gr για τις ευάλωτες κοινωνικά ομάδες και με όλα τα νέα πρωτοφανή δεδομένα ο Συνήγορος του Πολίτη εντείνει την εξωστρέφειά του, τόσο σε σχέση με τους διοικούμενους όσο και με την διοίκηση.

Ο ιστοχώρος δεν φιλοδοξεί να είναι ένα εξαντλητικό αποθετήριο νομοθεσίας και διοικητικής πράξης για τα ζητήματα της ευαλωτότητας, ωστόσο συγκεντρώνει ένα μεγάλο μέρος της πληροφορίας ταξινομημένο και κατηγοριοποιημένο ανά χωριστή ευάλωτη ομάδα και ανά θεματική. Ταυτόχρονα ταξινομεί ομοίως και όλες τις πρόσφατες παρεμβάσεις του Συνηγόρου σε ζητήματα που σχετίζονται με ευάλωτες ομάδες. Το περιεχόμενο των πληροφοριών αφορά συγκεκριμένες διατάξεις συγκεντρωμένες σε ξεχωριστές θεματικές ενότητες, πρόσφατες αλλά και παλαιότερες που βρίσκονται σε ισχύ, με αναφορά στην αρμόδια υπηρεσία στην οποία πρέπει να προσφύγει ο πολίτης για το ζήτημα που τον απασχολεί. Ταυτόχρονα έχει δημιουργηθεί μία έκδοση του ιστοχώρου στα αγγλικά, ενώ παράλληλα έχει εκκινήσει η τακτική ανάρτηση και αποστολή ενημερωτικών φυλλαδίων (newsletters) με ζητήματα υψηλού ενδιαφέροντος για συγκεκριμένες κατηγορίες ευάλωτων πολιτών.

Ο στόχος παραμένει πάντα σταθερός, να στηριχθούν οι πολίτες στην επαφή τους με την ευρύτερη δημόσια διοίκηση, να συγκεντρωθεί η χρήσιμη πληροφορία σε έναν ενιαίο δικτυακό τόπο με φιλικό τρόπο και σε εύληπτη μορφή προς τον επισκέπτη / χρήστη, είτε αυτός προέρχεται από υπηρεσία του δημοσίου είτε από την κοινωνία των πολιτών και να βελτιωθεί η αξιοποίηση των παρεχόμενων από τους δημόσιους φορείς υπηρεσιών προς τους πολίτες και δη τους ευάλωτους.

Με τη συγκεκριμένη σύνθετη παρέμβασή του, ο Συνήγορος του Πολίτη ελπίζει ότι τόσο η προσβασιμότητα των συμπολιτών μας που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες σε ευεργετικές διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας όσο και η αξιοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών του δημοσίου θα βελτιωθούν σημαντικά.

Ιούνιος 2025
Ανδρέας Ι. Ποττάκης
Συνήγορος του Πολίτη

Ο ρόλος του Συνηγόρου του Πολίτη στην εποχή της κρίσης - 2015

Η πρωτοφανής οικονομική κρίση των τελευταίων ετών έχει δραματικές συνέπειες στη ζωή των πολιτών και τη λειτουργία του κράτους και των υπηρεσιών του. Το έντονο συναίσθημα ανασφάλειας που διέπει την ελληνική κοινωνία και η δυσκολία του κράτους να ανταποκριθεί σε υποχρεώσεις του συνθέτουν ένα εξαιρετικά δύσκολο και απαιτητικό πλαίσιο. Σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο ο Συνήγορος του Πολίτη καλείται να εντείνει την εξωστρέφειά του, να βρεθεί κοντά στους πολίτες, και να εκφράσει με θεσμικό τρόπο τα προβλήματα και τη δυσαρέσκεια που εκδηλώνουν. Καλείται ιδίως να αναζητήσει θεσμικές λύσεις και ρεαλιστικές εναλλακτικές προτάσεις.

Η δίκαιη κατανομή των βαρών, η στήριξη των δημιουργικών πρωτοβουλιών, η προστασία των ευάλωτων ατόμων και ομάδων οφείλουν να αποτελούν προτεραιότητες και αφετηρία των πολιτικών επιλογών. Η σχέση του πολίτη με το κράτος χρειάζεται να τεθεί στο επίκεντρο. Είναι μια απαίτηση χρηστής διακυβέρνησης και δημοκρατίας. Ταυτόχρονα, η εμπειρία του Συνηγόρου αναδεικνύει το οξύμωρο οι έχοντες τη μεγαλύτερη ανάγκη ασθενέστεροι πολίτες συχνά να αγνοούν ή να διστάζουν να απευθυνθούν σε ήδη υφιστάμενες δομές κοινωνικών παροχών.

Για όλους αυτούς τους λόγους, ο Συνήγορος του Πολίτη έκρινε αναγκαίο και αποφάσισε να συντάξει σε συνεργασία με συναφείς δημόσιες υπηρεσίες και ΜΚΟ, ένα Οδηγό δικαιωμάτων και παροχών για τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, διαθέσιμο τόσο σε έντυπη όσο και σε ηλεκτρονική μορφή, και να δημιουργήσει ένα αντίστοιχο ιστοχώρο ο οποίος θα επικαιροποιείται και ανανεώνεται συνεχώς. Τα δυο αυτά καινοτόμα εργαλεία αποσκοπούν στο να στηρίξουν τους πολίτες στην επαφή τους με την ευρύτερη δημόσια διοίκηση, παρέχοντας σε όσους το έχουν ανάγκη την σωστή πληροφόρηση την στιγμή που την χρειάζονται.

Στόχος της προσπάθειας είναι η συγκέντρωση της χρήσιμης πληροφορίας σε έναν ενιαίο δικτυακό τόπο που θα παρέχει τα απαραίτητα στοιχεία για κάθε δράση, μέτρο και ενέργεια που τίθεται σε εφαρμογή και που αφορά όσους πλήττονται δυσανάλογα από την οικονομική κρίση, με φιλικό τρόπο και σε εύληπτη μορφή προς τον επισκέπτη / χρήστη, είτε αυτός προέρχεται από υπηρεσία του Δημοσίου είτε από τον ιδιωτικό τομέα (φορείς αλληλεγγύης),.

Τα εργαλεία που δημιουργήθηκαν (Οδηγός και Ιστοχώρος) μπορούν να υποστηρίζουν εργαζόμενους στις δομές φτώχειας σε όλες τις περιφέρειες της χώρας, κοινωνικές υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά και κάθε συλλογική προσπάθεια που ιδρύεται με σκοπό να λειτουργεί αλληλέγγυα στις ανάγκες των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού. Το περιεχόμενο των πληροφοριών αφορά συγκεκριμένες διατάξεις συγκεντρωμένες σε ξεχωριστές θεματικές ενότητες, πρόσφατες αλλά και παλαιότερες που βρίσκονται σε ισχύ, με αναφορά στην αρμόδια υπηρεσία στην οποία πρέπει να προσφύγει ο πολίτης για το ζήτημα που τον απασχολεί.

Με τη συγκεκριμένη σύνθετη παρέμβασή, του ο Συνήγορος του Πολίτη ελπίζει ότι τόσο η προσβασιμότητα των συμπολιτών μας που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες σε ευεργετικές διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας όσο και η αξιοποίηση των παρεχόμενων υπηρεσιών του δημοσίου θα βελτιωθεί σημαντικά.