Παιδιά με αναπηρίες, για τα οποία προβλέπεται μεταφορά από το σχολείο στο σπίτι και το αντίστροφο, διέκοψαν τη φοίτησή τους σε ειδικά σχολεία ή δεν φοίτησαν, καθώς η προβλεπόμενη μεταφορά δεν υλοποιήθηκε στην πράξη. Οι μέχρι σήμερα διατάξεις της ισχύουσας νομοθεσίας δεν φαίνεται να επαρκούν για την έγκαιρη (δηλ. από την έναρξη της σχολικής χρονιάς) και ασφαλή μετακίνηση των παιδιών αλλά και δεν καλύπτουν τις ιδιαίτερες ανάγκες των διαφορετικών γεωγραφικών περιοχών ή/και πληθυσμιακών ομάδων παιδιών. Συγκεκριμένα, σε αρκετές περιπτώσεις διαπιστώθηκε ότι:

– οι Περιφέρειες (αλλά και οι Δήμοι), στις πλείστες των περιπτώσεων, δεν διαθέτουν «ίδια μέσα» για την μεταφορά των μαθητών/τριών με αναπηρίες

– το δρομολόγιο δεν υλοποιείται λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος αναδόχων (άγονο), ενδεχομένως λόγω χαμηλού τιμήματος, παρατεταμένης τουριστικής περιόδου η οποία προτεραιοποιείται από τους ιδιώτες ή ακόμα και λόγω έλλειψης επάρκειας μεταφορικών μέσων

– δεν διασφαλίζεται διόλου μέσο μεταφοράς για τη φοίτηση του μαθητή με αναπηρία,

– η μεταφορά υλοποιείται με καθυστέρηση μέσα στην διάρκεια του σχολικού έτους, σε αντίθεση με τους λοιπούς μαθητές 

– το δρομολόγιο καλύπτεται ανεπαρκώς και με προβλήματα π.χ. οι μαθητές παραλαμβάνονται μακριά από την κατοικία τους με συνέπεια οι γονείς να αντιμετωπίζουν προβλήματα και κίνδυνο ατυχήματος στο δρόμο λόγω της αναπηρίας των παιδιών όταν αυτή συνεπάγεται δύσκολες συμπεριφορές όπως συμβαίνει σε περιπτώσεις παιδιών με Διαταραχή Αυτιστικού Φάσματος (ΔΑΦ),

– το σχετικό νομικό πλαίσιο θέτει όρο μόνο σε σχέση με το ποινικό μητρώο των συνοδών χωρίς, ωστόσο, να προβλέπει συγκεκριμένα τυπικά και ουσιαστικά προσόντα ενώ στην πράξη καλούνται να διαχειρίζονται  μαθητές με αναπηρίες με ετερογενή προβλήματα και «μη τυπικές συμπεριφορές» λόγω αναπηρίας π.χ. ΔΑΦ

– δεν διασφαλίζονται κατάλληλοι συνοδοί, εκ μέρους των αναδόχων πιθανόν επειδή δεν υποχρεούνται από το νομικό πλαίσιο αλλά και λόγω της υψηλότερης δαπάνης που θα προέκυπτε για εξειδικευμένους συνοδούς 

– η μεταφορά του μαθητή με αναπηρία διακόπτεται μέσα στο σχολικό έτος με αίτημα του αναδόχου προς την Περιφέρεια, αν ένας μαθητής θεωρείται «δύσκολος» λόγω συμπεριφοράς η οποία συνδέεται με την αναπηρία του

– δεν προκύπτει ότι επιβάλλονται κυρώσεις σε περίπτωση αθέτησης συμβατικών υποχρεώσεων, εκ μέρους των αναδόχων, παρότι προβλέπεται η εποπτεία και η παρακολούθηση της σύμβασης,

– οι γονείς συχνά δεν ενημερώνονται ούτε για την υφιστάμενη κατάσταση ούτε για την εξέλιξη του ζητήματος με συνέπεια να μην γνωρίζουν καν πότε θα ξεκινήσει το σχολικό έτος για το παιδί τους, ενώ ο μαθητής/τρια παραμένει στο σπίτι,

– σε ορισμένες περιπτώσεις οι γονείς ενημερώνονται για τη μη εξεύρεση αναδόχου για την ανάληψη του δρομολογίου χωρίς, ωστόσο, να προτείνεται λύση από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες,

– τέλος προκύπτει ότι η εγγραφή σε ΣΜΕΑΕ κατά τη διάρκεια του σχολικού έτους δεν διασφαλίζει ταυτόχρονα και  τη μεταφορά των μαθητών/μαθητριών.

Ο Συνήγορος επεσήμανε, ότι η καθυστέρηση έναρξης του σχολικού έτους για μαθητές με αναπηρίες λόγω μη υλοποίησης της μεταφοράς τους στο σχολείο δεν είναι εκ του νόμου αποδεκτή, παραβιάζει τα δικαιώματα των παιδιών με αναπηρίες στην ισότητα και τη μη διάκριση σε σχέση με τους συνομηλίκους τους καθώς και στο δικαίωμα στην εκπαίδευση, τα οποία είναι κατοχυρωμένα με διατάξεις ειδικής νομοθεσίας και διατάξεις υπερνομοθετικής ισχύος και πρέπει να εξασφαλίζονται για κάθε παιδί.

Μέχρι τη λήξη της σχολικής χρονιάς 2022-2023 και έχοντας ολοκληρώσει τη διερεύνηση σχετικών υποθέσεων ο Συνήγορος έθεσε υπόψη των εμπλεκόμενων υπουργείων (Παιδείας και Εσωτερικών) τα επί μέρους ζητήματα που αναδείχθηκαν και συνδέονται με τις προβλέψεις της ΚΥΑ 50025/2018, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει. Ζητήθηκε ο συντονισμός των Υπουργείων, ώστε η μεταφορά των μαθητών και των μαθητριών να διασφαλίζεται απρόσκοπτα από την αρχή κάθε σχολικής χρονιάς. Επισημάνθηκε στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων & Αθλητισμού ότι –ανεξάρτητα από τη μετακύλιση της αρμοδιότητας για τις μεταφορές στις κατά τόπους περιφέρειες- το ίδιο, ως ο κατεξοχήν αρμόδιος φορέας για τη διασφάλιση του δικαιώματος στην εκπαίδευση, φέρει ακέραια την υποχρέωση εξεύρεσης λύσης για την απρόσκοπτη φοίτηση κάθε μαθήτριας και μαθητή σε συνεργασία με συναρμόδιους φορείς και υπηρεσίες της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Σε συνέχεια των παρεμβάσεων του Συνηγόρου το Υπουργείο Εσωτερικών ενημέρωσε εγγράφως την Αρχή σχετικά με α) τα υφιστάμενα προσκόμματα που παρεμποδίζουν την υλοποίηση της μεταφοράς σημαντικού αριθμού μαθητών/τριών, β) την πρόσφατη ρύθμιση – άρθρο 51 του ν. 5056/2023 που συμπεριλαμβάνει και την περίπτωση που οι διαδικασίες διαγωνισμού ή διαπραγμάτευσης δυνάμει του άρθρου 391 του ν. 4957/2022(Α΄141) έχουν καταστεί άγονες – με την οποία «δόθηκε η δυνατότητα στις Περιφέρειες, ειδικά για το διδακτικό έτος 2023-24, να προβούν στη μίσθωση οχημάτων, συμπεριλαμβανομένης και της δυνατότητας χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) και την πρόσληψη …οδηγών … και συνοδών με σχέση εργασίας ιδιωτικού Δικαίου Ορισμένου Χρόνου», και γ) για το με αριθμ. πρωτ. 64089/27-7-2023 έγγραφό του με το οποίο ζητά από τα συναρμόδια Υπουργεία «τον ορισμό εκπροσώπων για τη συγκρότηση της Συντονιστικής Ομάδας Διοίκησης Έργου (ΣΟΔΕ), προκειμένου να εξεταστεί η επικαιροποίηση του πλαισίου που διέπει την μεταφορά των μαθητών».

Δυστυχώς, παρά την εξέλιξη αυτή, δεν φάνηκε να καλύπτονται με ικανοποιητικό τρόπο, τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του Δεκεμβρίου του 2023, τα σοβαρά κενά με αποτέλεσμα ομάδες μαθητικού πληθυσμού ή και μεμονωμένοι/ες μαθητές και μαθήτριες, κατά περίπτωση, να βρίσκονται ή να κινδυνεύουν να τεθούν εκτός εκπαιδευτικής διαδικασίας.

Συνοδευτικά αρχεία/παραπομπές:

Σύνοψη Διαμεσολάβησης | Προσκόμματα στην υλοποίηση μεταφορών μαθητριών & μαθητών στα σχολεία (μετάβαση στον ιστοχώρο synigoros.gr, άνοιγμα σε νέα καρτέλα)